Podstawą trwania cywilizacji Zachodu i warunkiem jej ożywczej mocy jest wierność metafizycznym i moralnym zasadom, które były jej początkiem i sprawiają, że zachowuje nieprzemijającą nowość. Te zasady stanowią też pierwszą i zarazem ostateczną miarę edukacji człowieka – jego wiedzy teoretycznej i dokonywanych wyborów moralnych. Na tym fakcie oparta jest edukacja klasyczna.

Dziś, niestety, jest ona niemal zupełnie zapomniana, Człowieka, jego kształcenie i wychowanie, podporządkowano niemal bez reszty celom utylitarnym. Szkolnictwo wszystkich szczebli – od podstawowego po wyższe – nastawione jest jedynie na przygotowywanie fachowców, którzy znajdują swoje miejsce jako usługodawcy w różnych dziedzinach gospodarki, biznesu, przemysłu. Bycie dobrym człowiekiem, prowadzenie dobrego życia, które nie jest tożsame z nieograniczonymi możliwościami konsumpcji, ale jest życiem, w którym człowiek przekracza się siebie by dążyć do celów, które go przekraczają – te zagadnienia nie są już w polu zainteresowania edukacji. Na edukację składają się dwa elementy: wychowanie i kształcenie. Celem wychowania jest usprawnienie moralne wychowanka usprawnienie go do moralnie dobrego działania. Odbywa się to poprzez wychowanie cnót, czyli sprawności moralnych. Bez nich nie ma mowy o moralnie dobrym działaniu. Drugi element to edukacji klasycznej to kształcenie. Odbywał się on w oparciu o siedem sztuk wyzwolonych (septem artes liberales), które z kolei dzieliły się na dwie grupy: gramatykę, retorykę i dialektykę (trivium) oraz na geometrię, arytmetykę, astronomię i harmonię – muzykę (quadrivium). Sztuki trywialne były podstawą wykształcenia. Przy czym słowa „sztuka” nie należy rozumieć tak wąsko, jak rozumiemy je dziś – jako dziedzinę kultury, w której uprawia się twórczość artystyczną. Łacińskie ars (sztuka) pochodzi od słowa arto, czyli ścieśniać, ograniczać, nadawać reguły. Owo nadanie reguł pozwalało tak wyćwiczyć umysł, by był jak najbardziej sprawny w czytaniu rzeczywistości. Nazywano zaś te dyscypliny wolnymi (liber) z tego powodu, że w starożytności zajmowali się nimi ludzie wolni, którzy nie podporządkowywali swego życia użyteczności, a z niej korzystali.

To niewolnicy zajmowali się doskonaleniem narzędzi codziennego użytku. Ten najbardziej podstawowy etap kształcenia, oparty o trivium, nie polegał na zdobywaniu wiadomości i gromadzeniu informacji, a na usprawnianiu aparatu poznawczego, takim jego wykształceniu, by nie tylko umiał widzieć, jak się rzeczy mają, ale też dać im odpowiednie słowo, uzasadnić swój pogląd i zrozumiale przekazać go innym. Celem Centrum Edukacji Klasycznej jest poszukiwanie i wskazanie metod, które pozwolą aplikować składniki edukacji klasycznej do procesów wychowania i kształcenia we współczesnym świecie. W ramach CEK badacze będą pokazywać aktualność wychowywania do sprawności moralnych, czerpiąc także z najnowszych osiągnięć z dziedziny takich nauk jak psychologia czy neurobiologia. W Centrum będą też poszukiwane sposoby zastosowania zasady siedmiu sztuk wyzwolonych przy współczesnym stanie wiedzy, co oczywiście wymaga znacznego przeformułowania, tego niepodważalnego osiągnięcia i nie kopiowania go, ale poszukiwania analogicznego zastosowania. Powyższe aktywności są obszarami aktywności CEK, którego prace są paralelne wobec badań prowadzonych w CFK.

PROJEKTY NAUKOWE

• Badanie edukacji klasycznej

Celem projektu jest ukazanie, jak rodziła się nauka klasyczna, jakie były źródła naukowego odniesienia do świata, jakie pytania stawiali sobie starożytni, co wiedzieli o człowieku, jego naturze, celu życia, o zjawiskach przyrody, zjawiskach atmosferycznych, jak odpowiadali na te pytania. Adresatem projektu jest młodzież akademicka i szkolna, dlatego projekt zakłada dwa poziomy realizacyjne.Poza wiedzą historyczną, studenci i uczniowie zdobywają umiejętności stawiania pytań, metody poszukiwania odpowiedzi, odpowiednie i proporcjonalne ich formułowanie. Projekt zawiera dwa poziomy: Pierwszy, skierowany do uczniów klas maturalnych, drugi – do studentów. Zawiera wykłady i warsztaty symulacji klasycznych ośrodków kształcenia: Akademii platońskiej, arystotelesowskiego Likeionu i średniowiecznego uniwersytetu. Uczestnicy poznają i przeprowadzają dialogi sokratejskie i średniowieczne questiones quodlibetales. Część zajęć odbywa się on line. Uczestnicy otrzymują opracowane wzory i tematy, w oparciu o które przygotowują symulacje. Jest to zupełnie innowacyjne zaprezentowanie klasycznych metod kształcenia, które pozwalają nabyć umiejętność rzeczowego argumentowania, rozumowania i logicznego myślenia. Wykłady i warsztaty wyposażają też w wiedzę o dziedzictwie kulturowym Europy i pozwalają ją aplikować we współczesnych warunkach.